Mocht je denken dat dit een schets wordt over de geschiedenis van de lagere school in "mijn" dorp, dan klopt dat. Evenwel een verrassing is in petto.
Dit is de lagere school van Laslău Mare. De stek waar deze blogaanvulling over zal gaan. Ik ben er drie keer binnen geweest. De eerste keer toen mijn ex ging stemmen, haar naam niet op de lijst kon terugvinden en zich ineens realiseerde dat ze eigenlijk sinds een tijdje een andere achternaam droeg. De tweede keer, iets van twintig jaar geleden, heb ik voor klas tien een verhaaltje gehouden over Nederland. Dat was in de periode rond het einde schooljaar. een periode die Școala Altfel — De School Anders — wordt genoemd. De leerlingen krijgen buiten de door staat geleide schoolse methode de mogelijkheid iets anders te leren. Dat ken evengoed het maken van chocoladebonbons zijn.
De derde keer dat ik er binnen ben geweest, was toen ik bijna een jaar geleden er zelf ging stemmen.
Het is jammer dat het gebouwtje er zo saai uit ziet. Natuurlijk is het beter dat de school is ingepakt met piepschuim waaroverheen cement is gesmeerd. Veel beter tegen de kou. Maar een verfje? Een kleurtje? Een beetje een kind het idee geven welkom te zijn in het schoolgebouw?
Gelukkig is er Google Streetview. Zo kan ik jullie ook laten zien hoe het vroeger was. Weliswaar niet in vrolijke kleuren — hoewel in mijn herinnering is het voor 2012 zalmroze geweest, maar ik kan me daarin vergissen — maar wel met meer reliëf op de muren. Typisch voor een gebouw uit het eerste kwart vorige Roemeense eeuw.
De derde keer dat ik er binnen ben geweest, was toen ik bijna een jaar geleden er zelf ging stemmen.
Het is jammer dat het gebouwtje er zo saai uit ziet. Natuurlijk is het beter dat de school is ingepakt met piepschuim waaroverheen cement is gesmeerd. Veel beter tegen de kou. Maar een verfje? Een kleurtje? Een beetje een kind het idee geven welkom te zijn in het schoolgebouw?
Gelukkig is er Google Streetview. Zo kan ik jullie ook laten zien hoe het vroeger was. Weliswaar niet in vrolijke kleuren — hoewel in mijn herinnering is het voor 2012 zalmroze geweest, maar ik kan me daarin vergissen — maar wel met meer reliëf op de muren. Typisch voor een gebouw uit het eerste kwart vorige Roemeense eeuw.
De School in augustus 2012 [Google Streetview]
Het schoolgebouw is uit 1911. Maar de school zelf bestaat sinds 1882. Ik weet dit omdat ik in mijn bibliotheek het voor de geschiedenis van Laslău onmisbare boek Gheorghe Oprean bezit [Ducan, Răzvan, Gheorghe Oprean. O viață închinată unirii românilor și înalțării bisericii ortodoxe, Târgu Mureș, 1999]. Dit boek is eigenlijk een biografie over Gheorghe Oprean (1891-1974), een in Laslău geboren priester, die betrokken is geweest bij de eenwording van Roemenië in 1918. Maar de schrijver geeft voor dat hij aan de biografie begint een prachtige schets over dit dorp, hoe het vroeger was in de tijd dat Oprean werd geboren.
Of zelfs nog iets verder terug. In de achttiende eeuw was er in de wintermaanden al zoiets als een confessioneel schooltje. Voor een felderă — emmer — maïs per kind werd er christelijke liederen onderwijzen, naast lezen en schrijven. In het begin van de negentiende eeuw werden door het bisdom de parochianen aangespoord hun kinderen naar school te laten gaan. Dit was met veel tegenzin. Pas nadat Teodor Oprean — inderdaad, de vader van — les mocht gaan geven was er sprake van het begin van een echte school in dit dorp.
Of zelfs nog iets verder terug. In de achttiende eeuw was er in de wintermaanden al zoiets als een confessioneel schooltje. Voor een felderă — emmer — maïs per kind werd er christelijke liederen onderwijzen, naast lezen en schrijven. In het begin van de negentiende eeuw werden door het bisdom de parochianen aangespoord hun kinderen naar school te laten gaan. Dit was met veel tegenzin. Pas nadat Teodor Oprean — inderdaad, de vader van — les mocht gaan geven was er sprake van het begin van een echte school in dit dorp.
In 1882 werd er een schooltje gebouwd. Twee lokalen, een kamer voor de onderwijzer en een kelder. De eerste twee onderdelen begrijp ik, maar een kelder? Ach wellicht om alle giften die zo'n onderwijzer krijgt — ik denk aan wijn, varkensvlees in reuzel, gerookt spek, &c. — op te slaan.
In die tijd moet je ook rekening houden met het feit dat dit gebied onder het Habsburgse rijk viel en dientengevolge was het scholen verplicht uitsluitend te onderwijzen in het Hongaars. Ook in die gebieden met een Roemeenstalige bevolking, zoals Laslău Mare, dat ook bekend staat onder de naam Laslăul Romîn — Roemeens Laslău(l).
De school werd vernoemd naar de Nicolaas, de beschermheilige van onder andere kinderen en studenten.. In de jaren tachtig van de vorige eeuw is het gebouwtje gesloopt.
Sinds vorig jaar is er een nieuwe lerares ten tonele verschenen. Ze geeft geschiedenis en aardrijkskunde. Hoe ze heet, ik weet het niet. Sinds haar komst is het hommeles op school.
Ik had haar al een paar keer haar gezien op straat omringd door hevig boos zijnde mama's en oma's. Ach, ik bezag het en liep door en dacht iets in de trant van ‘het zal wel’. Af en toe zag ik ook een politiewagen voor het schoolgebouw geparkeerd staan. ‘Leuk, kinderen die verkeersonderwijs krijgen,’ dacht ik.
In het perscentrum van het dorp, het dorpscafé van Codruța, siepelden allengs wat schoolse wederwaardigheden door. Die nieuwe onderwijzeres scheen kinderen te slaan en pikte van diezelfde kinderen de mobieltjes in. Dat van die mobieltjes kon ik me nog voorstellen, die horen niet in het onderwijs thuis, maar dat slaan, tsja, dat dunkt me zo achttiende– en negentiende–eeuws.
Dat perscentrum bleek vorige week ook een mediacentrum te zijn geworden. Isza was een brood en een fles bier wezen kopen en kwam terug met het nieuws dat ze op het mobieltje van Codruța een filmpje had beken. Of ik dat filmpje kon opzoeken. Ze vertelde me dat het op de FB–pagina van Florin — die ik als Feisan ken, omdat–ie uit Feisa afkomstig is — te zien zou zijn. Ik werd FB–vrienden met Feisan — immers we kenden elkaar nog van twee jaar geleden toen hij ons terras achter heeft uitgebouwd. Nooit voorheen vrienden geworden op FB, want ik kende zijn achternaam niet en wist niet dat hij op FB zit.
Hoe dan ook ik kwam de film tegen. Hij bleek vrouw en kinderen, samen met wat anderen te hebben gefilmd in het kader van De School Anders. De titel van het filmpje is Tradities en folklore op de Lagere School “Sint Nicolaas” te Laslău Mare tijdens de [School] Anders Week.
Ik bekeek het filmpje, zag wat dappere pogingen van kinderen voor een folkloristisch dansje en het opzeggen van een gedicht en daarna was de lerares aan de beurt om de tradities en gewoontes van dit dorp over te dragen.
In die tijd moet je ook rekening houden met het feit dat dit gebied onder het Habsburgse rijk viel en dientengevolge was het scholen verplicht uitsluitend te onderwijzen in het Hongaars. Ook in die gebieden met een Roemeenstalige bevolking, zoals Laslău Mare, dat ook bekend staat onder de naam Laslăul Romîn — Roemeens Laslău(l).
De school werd vernoemd naar de Nicolaas, de beschermheilige van onder andere kinderen en studenten.. In de jaren tachtig van de vorige eeuw is het gebouwtje gesloopt.
Sinds vorig jaar is er een nieuwe lerares ten tonele verschenen. Ze geeft geschiedenis en aardrijkskunde. Hoe ze heet, ik weet het niet. Sinds haar komst is het hommeles op school.
Ik had haar al een paar keer haar gezien op straat omringd door hevig boos zijnde mama's en oma's. Ach, ik bezag het en liep door en dacht iets in de trant van ‘het zal wel’. Af en toe zag ik ook een politiewagen voor het schoolgebouw geparkeerd staan. ‘Leuk, kinderen die verkeersonderwijs krijgen,’ dacht ik.
In het perscentrum van het dorp, het dorpscafé van Codruța, siepelden allengs wat schoolse wederwaardigheden door. Die nieuwe onderwijzeres scheen kinderen te slaan en pikte van diezelfde kinderen de mobieltjes in. Dat van die mobieltjes kon ik me nog voorstellen, die horen niet in het onderwijs thuis, maar dat slaan, tsja, dat dunkt me zo achttiende– en negentiende–eeuws.
Dat perscentrum bleek vorige week ook een mediacentrum te zijn geworden. Isza was een brood en een fles bier wezen kopen en kwam terug met het nieuws dat ze op het mobieltje van Codruța een filmpje had beken. Of ik dat filmpje kon opzoeken. Ze vertelde me dat het op de FB–pagina van Florin — die ik als Feisan ken, omdat–ie uit Feisa afkomstig is — te zien zou zijn. Ik werd FB–vrienden met Feisan — immers we kenden elkaar nog van twee jaar geleden toen hij ons terras achter heeft uitgebouwd. Nooit voorheen vrienden geworden op FB, want ik kende zijn achternaam niet en wist niet dat hij op FB zit.
Hoe dan ook ik kwam de film tegen. Hij bleek vrouw en kinderen, samen met wat anderen te hebben gefilmd in het kader van De School Anders. De titel van het filmpje is Tradities en folklore op de Lagere School “Sint Nicolaas” te Laslău Mare tijdens de [School] Anders Week.
Ik bekeek het filmpje, zag wat dappere pogingen van kinderen voor een folkloristisch dansje en het opzeggen van een gedicht en daarna was de lerares aan de beurt om de tradities en gewoontes van dit dorp over te dragen.
© 2017 Florin Deac — Laslău Mare.
Gaandeweg het filmpje begonnen me een paar zaken op te vallen — niet dat ik alles in een keer begreep, het geluid was niet van een denderende kwaliteit —, zoals het refereren aan het gedachtengoed van het neoprotestantisme, zoals baptisten, zevendedagsadventisten en hoe dat ook allemaal heten moge. Ik snapte de ophef in het mediacentrum, immers de heersende norm en tradities van dit dorp zijn verweven met het Roemeens Orthodoxe geloof. Kortweg BOR genaamd, de Biserica Ortodoxă Română.
Intermezzo — even een Roemeense grap tussendoor.
Hoe wordt de auto genoemd van een priester?
Een BORmașină!
Een bormașină is inderdaad het Roemeense woord voor een “boormachine” en mașină is het Roemeense woord voor “auto”.
Intermezzo — even een Roemeense grap tussendoor.
Hoe wordt de auto genoemd van een priester?
Een BORmașină!
Een bormașină is inderdaad het Roemeense woord voor een “boormachine” en mașină is het Roemeense woord voor “auto”.
© Zolog Roxana, via FB
Gisteren en eergisteren was het Pinksteren. De door het Roemeens Orthodoxe geloof ingegeven waarden en normen brengen met zich mee dat er dan kerkdiensten worden gehouden. Bij deze specifieke feestdag gebeurt dat op straat. Om preciezer te zijn bij een splitsing van wegen, omdat daar altijd een kruisbeeld te vinden is. De vrouwen uit het dorp trekken hun mooiste klederdracht aan voor deze diensten. Zo maar een voorbeeld van hoe traditioneel een gemiddeld dorp hier kan zijn.
Okee, de paraplu met het Milka–opschrift tegen de hete zon is een hedendaagse toevoeging.
Maar goed, om terug te komen op dat filmpje. Meer dan bevreemdend vond ik de inhoud nog niet, maar ja, ik zal toch altijd iets van een vreemdeling in een vreemd land blijven. Ik spreek weliswaar goed Roemeens, maar sommige woorden zeggen me niet veel, gewoonweg omdat ik ze niet ken.
De dag kwam dat emand het bedoelde filmpje plaatste in de door mij opgerichte FB–groep Laslăul Mare. Normaal gesproken een vergaarbak van nieuwtjes, fotoțs uit de oude doos en foto's van het dagelijkse leven. Maar door dat filmpje barstte de bom en werd me een en ander duidelijk.
Ik parafraseer gemakshalve het bijbehorende commentaar; is het stelen van een kip traditie in dit dorp? Wat is dit voor circus? Dus alleen als je neoprotestant bent, dan hang je het ware geloof aan en komt alles goed. Is dat wat een onderwijzeres moet uitdragen?
Het begon me te dagen. Het filmpje was een regelrechte aanval op de normen en waarden van dit dorp. Kinderen die een afwijkend geloof werden ingepraat met behulp van de onderwijzeres en — naar later bleek — dissidente bewoners.
Okee, de paraplu met het Milka–opschrift tegen de hete zon is een hedendaagse toevoeging.
Maar goed, om terug te komen op dat filmpje. Meer dan bevreemdend vond ik de inhoud nog niet, maar ja, ik zal toch altijd iets van een vreemdeling in een vreemd land blijven. Ik spreek weliswaar goed Roemeens, maar sommige woorden zeggen me niet veel, gewoonweg omdat ik ze niet ken.
De dag kwam dat emand het bedoelde filmpje plaatste in de door mij opgerichte FB–groep Laslăul Mare. Normaal gesproken een vergaarbak van nieuwtjes, fotoțs uit de oude doos en foto's van het dagelijkse leven. Maar door dat filmpje barstte de bom en werd me een en ander duidelijk.
Ik parafraseer gemakshalve het bijbehorende commentaar; is het stelen van een kip traditie in dit dorp? Wat is dit voor circus? Dus alleen als je neoprotestant bent, dan hang je het ware geloof aan en komt alles goed. Is dat wat een onderwijzeres moet uitdragen?
Het begon me te dagen. Het filmpje was een regelrechte aanval op de normen en waarden van dit dorp. Kinderen die een afwijkend geloof werden ingepraat met behulp van de onderwijzeres en — naar later bleek — dissidente bewoners.
Stilstaand beeld uit het filmpje.
Van links naar rechts eeen zigeunerin uit Suplac, een leerlinge, de onderwijzeres,
een leerlinge en een moeder.
Van links naar rechts eeen zigeunerin uit Suplac, een leerlinge, de onderwijzeres,
een leerlinge en een moeder.
Er volgde meer en meer informatie. Ook omdat ik hier en daar wat rondvroeg. De moeder op de foto was twee weken geleden het brood en de wijn geweigerd in de kerk. Nu is dat niet zo verbazingwekkend, immers een rok die ver boven de knieën ophoudt is nu eenmaal niet de juiste kledij voor in de kerk.
Ze bleek kwaad te zijn geworden en heeft toen geroepen van, ‘nou, dan wordt ik neoprotestant’. Het hele gedoe op school wat gefilmd is, is dus een onderuithaling van het gezag van de priester die juist verantwoordelijk is voor de overdracht van tradities. Een coup die gepleegd werd in samenzwering met de onderwijzeres.
Een onderwijzeres die, zoals ik hoorde, inmiddels alles en iedereen heeft aangegeven bij de politie. En met alles en iedereen bedoel ik de burgemeester, de schoolpsycholoog, de wethouder, zeventien ouders en leerlingen. Juist omdat die groep over haar ging klagen. Die zeventien ouders mogen ook niet meer bij schoolvergaderingen aanwezig zijn. Oh ja, en de priester is aangeklaagd bij het bisdom. Dat laatste vind ik niet zo erg, want de priester die we nu hebben is volkomen ruk. Zijn begrafenisdiensten raffelt hij af — bij de maaltijd na de begrafenis van Nea Costel was hij zelfs na tien minuten zonder iets te zeggen vertrokken... ...en naar verluid schoffeert hij mensen tijdens de dienst als ze een gezang iets te vroeg of te laat inzetten.
Al met al borrelt het in het dorp en ik voorzie het vertrek van zowel de priester als de onderwijzeres. We zullen zien.
Ze bleek kwaad te zijn geworden en heeft toen geroepen van, ‘nou, dan wordt ik neoprotestant’. Het hele gedoe op school wat gefilmd is, is dus een onderuithaling van het gezag van de priester die juist verantwoordelijk is voor de overdracht van tradities. Een coup die gepleegd werd in samenzwering met de onderwijzeres.
Een onderwijzeres die, zoals ik hoorde, inmiddels alles en iedereen heeft aangegeven bij de politie. En met alles en iedereen bedoel ik de burgemeester, de schoolpsycholoog, de wethouder, zeventien ouders en leerlingen. Juist omdat die groep over haar ging klagen. Die zeventien ouders mogen ook niet meer bij schoolvergaderingen aanwezig zijn. Oh ja, en de priester is aangeklaagd bij het bisdom. Dat laatste vind ik niet zo erg, want de priester die we nu hebben is volkomen ruk. Zijn begrafenisdiensten raffelt hij af — bij de maaltijd na de begrafenis van Nea Costel was hij zelfs na tien minuten zonder iets te zeggen vertrokken... ...en naar verluid schoffeert hij mensen tijdens de dienst als ze een gezang iets te vroeg of te laat inzetten.
Al met al borrelt het in het dorp en ik voorzie het vertrek van zowel de priester als de onderwijzeres. We zullen zien.
Leu Exchange Rate
RSS-feed
